مفهوم «خدایان، دیگر خدایان و همۀ خدایان» در ایدئولوژی سلطنتی شاهان هخامنشی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه باستان شناسی دانشگاه تهران

چکیده

کتیبه‌های سلطنتی هخامنشی که بیشتر سه‌زبانه (فارسی باستان، ایلامی، بابلی) هستند، به استثنای کتیبه بیستون از جنبه روایی تهی هستند، این کتیبه‌ها جهانبینی و ایدئولوژی شاهان و شاهنشاهی هخامنشی را بازتاب می‌دهند. یکی از مهم‌ترین موضوعات کتیبه‌های هخامنشی پیوند شاه با خدا است؛ این پیوند بیش از آنکه رنگ و بوی دینی داشته باشد، بر جنبه سیاسی و ایدئولوژیک شاه هخامنشی با خدا تأکید می‌کند. مهم‌ترین و بزرگ‌ترین خدای نام برده شده در این کتیبه‌ها، اهورامزداست. بر مبنای این کتیبه‌ها پیوند میان اهورامزدا و شاه بدیهی و روشن است، او پادشاهی را به شاه بخشیده است و شاه هخامنشی در راستای تحقق و اجرای اهداف خدا گام بر می‌دارد، اما این تمام ماجرا نیست، در کتیبه‌های سلطنتی از عبارات کلی «خدایان خاندان سلطنتی، خدایان، دیگر خدایان و همۀ خدایان» نیز نام برده شده است، همچنین در کتیبه‌های سلطنتی دوران اردشیر دوم و اردشیر سوم به خدایان آناهیتا و میترا اشاره شده است، آیا این خدایان همان خدایانی هستند که با عبارات کلی از آنها یاد شده است و چه پیوندی با اهورامزدا و شاهان هخامنشی دارند؟ متون بایگانی باروی تخت‌جمشید در این باره چه اطلاعاتی در اختیار قرار می‌دهند، آیا می‌توان به رواداری و تساهل هخامنشی در کتیبه‌های آنها استناد کرد؟، واکاوی دقیق کتیبه‌های سلطنتی و مدارک مکمل به ویژه متون آیینی بایگانی باروی تخت‌جمشید نشان می‌دهد که پیوند شاه هخامنشی با خدا از نظر ایدئولوژیک و مشروعیت‌بخشی بسیار مستحکم بوده است و اینکه در جهانبینی آنها چندین خدا وجود داشته است؛ در واقع آنها از چندین خدا کمک می‌گرفته‌اند

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Concept of "Gods, Other Gods, and All the Gods" in the Royal Ideology of the Achaemenid Kings

نویسنده [English]

  • Ali Asghar Salahshoor
Archaeology Department, University of Tehran
چکیده [English]

The Achaemenid royal inscriptions, which are mostly trilingual (Old Persian, Elamite, Babylonian), except for the Bistun inscription, are empty of narrative aspects, reflecting the worldview and ideology of the Achaemenid kings and empire. One of the most important subjects of Achaemenid inscriptions is the connection of the king with god; This connection emphasizes the political and ideological aspect of the Achaemenid king with god more than it has a religious smack. The most important and greatest god mentioned in these inscriptions is Ahuramazda. Based on these inscriptions, the connection between Ahuramazda and the king is obvious, he has given the kingdom to the king and the Achaemenid king is taking steps to achieve the goals of God, but this is not the whole story. "The gods of the royal family, the gods, other gods, and all the gods" are also mentioned. Also, in the royal inscriptions of Artaxerxes II and Artaxerxes III, are mentioned the two gods Anahita and Mithra. what is their connection with Ahuramazda and the Achaemenid kings? What information does the Persepolis Fortification Archive provide in this regard? Can the Achaemenid tolerance be cited in their inscriptions? An exact analysis of the royal inscriptions and supporting documents, especially the ritual texts of the Persepolis Fortification Archive, shows that the Achaemenid king's connection with God was ideologically and legitimately very strong and that there were several gods in their worldview, in fact, they have received help from several gods, supplicated to them and sacrificed for them.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Gods
  • Other Gods
  • Ahuramazda
  • Royal Inscriptions
  • Persepolis Fortification Archive
  • Royal Ideology

🔓 © 2022 The Author(s). Published by Tissaphernes Archaeological Research Group, Tehran, Iran. Open Access. This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives License (https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/), which permits non-commercial re-use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original work is properly cited, and is not altered, transformed, or built upon in any way. The ethical policy of Ancient Iranian Studies is based on the Committee on Publication Ethics (COPE) guidelines and complies with International Committee of Ancient Iranian Studies Editorial Board codes of conduct. Readers, authors, reviewers and editors should follow these ethical policies once working with Ancient Iranian Studies. The ethical policy of Ancient Iranian Studies is liable to determine which of the typical research papers or articles submitted to the journal should be published in the concerned issue. For information on this matter in publishing and ethical guidelines please visit www.publicationethics.org.

مراجع

Anderson, S. (2014). Darius the Mede: A Reappraisal, Grand Rapids: Steven D. Anderson. 
Barjamovich, G. (2012). “Propaganda and Practice in Assyrian and Persian Imperial Culture”. In: P. Fibiger. and D. Kolodziejczyk (eds.), Universal Empire: A Comparative Approach to Imperial Culture and Representation in Eurasian History, Cambridge: Cambridge University Press: 43-59.
Boyce, M. (1982) A History of Zoroastrianism. Vol. 2: Under the Achaemenids. Handbuch der Orientalistik VIII.1.2. Leiden/Köln: Brill.
Boyce, M. (1985). “Apam Napāt”. Encyclopaedia Iranica 2: 148-50.
Briant, P. (2001). Bulletin d’histoire achéménide II (Persika 1). Paris.
Colburn, H. P. (2014). The Archaeology of Achaemenid Rule in Egypt. Ph.D Dissertation, University of Michigan.
Colburn, H. P. (2020). “Udjahorresnet the Persian: Begin an Essay on the Archaeology of Identity”. Ancient Egyptian interconnections 26: 59-74.
Dandamaev, M. A. (1999). “Achaemenid Imperial Policies and Provincial Governments”. Iranica Antiqua 34: 269-82.
Dewar, B. N. (2019). Representaions of Rebellion in the Assyrian Royal inscriptions. Ph.D Dissertation. Department of Classics, Ancient History and Archaeology. University of Birmingham.
Dusinberre, E. R. M. (2013). Empire , Authority, and Autonomy in Achaemenid Anatolia. Cambridge: Cambridge University Press. 
Garrison, M. B. (2009). Visual Representation of the Divine and the Numinous in Early Achaemenid Iran: Iconography of Deities and Demons. Switzerland: University of Zurich.
Garrison, M. B. (2011). “By the Favor of Auramazdā: Kingship and the Divine in the Early Achaemenid Period”. In: .P. Iossif, A.D Chankowski and C.C. Lorber (eds.), More than Men, Less than Gods. Studies in Royal Cult and Imperial Worship. Studia Hellenistica 51. Leuven Paris-Walpole MA: Peters: 15–104.
Gates-Foster, J. E. (2014). “Achaemenids, Royal Power, and Persian Ethnicity”. In: J. McInerney (ed.), A Companion to Ethnicity in the Ancient Mediterranean, Chichester: Wiley-Blackwell: 175–193.
Granerød, G. (2013). “By the Favour of Ahuramazda I Am King: On the Promulgation of a Persian Propaganda Text Among Babylonians and Judaeans”. The Study of Judaism 44(4-5):455-80.
Hallock, R. 1969. Persepolis Fortification Tablets. Chicago: The University of Chicago.
Henkelman, W. F. M. (2006). The Other Gods Who Are. Studies in Elamite-Iranian Acculturation Based on the Persepolis Fortification Texts. Dissertation. Leiden: University of Leiden.
Henkelman, W. F. M. (2008). The Other Gods Who Are: Studies in Elamite-Iranian Acculturation Based on the Persepolis Fortification Tablets. Achaemenid History 14. Leiden: Netherlands Institute for the Near East.
Henkelman, W. F. M. (2017). “Humban and Auramazda: Royal Gods in a Persian Landscape”. In: W. F. M. Henkelman and C. Redard (eds.), Persian Religion in the Achaemenid Period / La religion perse à l’époque achéménide. Wiesbaden: 273-346.
Jacobs, B. (2006). “Die Religion der Achämeniden”. Historisches Museum der Pfalz Speyer (Hrsg.), Pracht und Prunk der Großkönige – Das persische Weltreich, Speyer / Stuttgart: 213-21.
Johandi, A. (2012). “Mesopotamian Influences on the Old Persian Royal Ideology and Religion: the Example of Achaemenid Royal Inscriptions”. In: War of Words, Words of War: Texts and Interpretations. Estonian National Defence College, University of Tartu Press: 159-79.
Kent, R. G. (1953). Old Persian (Grammar, Texts, Lexicon). Americal Oriental Society.
Koch, H. (1977). Die religiösen Verhaltnisse der Dareioszeit. Untersuchungen an Hand der elamischen Persepolistäfelchen. Göttinger Orientforschungen III. Reihe: Iranica 4, Wiesbaden.
Koch. H. (1993). “Konigliche Hof haltung und die Anlagen in Persepolis”. Achämeniden-Studien, Wiesbaden: 61-91.
Kuhrt, A. (2014). “Can We understand How the Persians Perceived ‘Other’ Gods / ‘The Gods of Others’?”.  Archiv für Religionsgeschichte 15: 149-65.
Malandra, W.W. (1983). “An Introduction to Ancient Iranian Religion: Readings from the Avesta and Achaemenid Inscriptions. Humanities 2, Minneapolis: Minnesota Publications. 
Razmjou, S. (2005). “Religion and Burial Customs. In: J. Curtis and N. Tallis (eds.), Forgotten Empire, The World of Ancient Persia. London: British Museum Press: 150-80.
Sancisi-Weerdenburg H., (1980), Yaunā en Persai, Groningen.
Schmidt, E. (1953), Perspolis I: Structures, Reliefs, Inscriptions. Chicago: The University of Chicago Press.
Soudavar, A. (2010). “The Formation of Achaemenid Imperial Ideology and its Impact on the Avesta”. In: J. Curtis. and J. St. Simpson (eds.), The World of Achaemenid Persia: History, Art and Society in Iran and the Ancient Near East (Proceedings of a Conference at the British Museum 29th September-1st October 2005). London: I.B. Tauris: 111-38.
Tuplin, C. (2017). “War and Peace in Achaemenid Imperial Ideology”. Elevtrum 24: 31-54.
Weissbach, F. H. (1911). Die Keilinschriften des Achämeniden. Leipzig.
 

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 28 اردیبهشت 1401
  • تاریخ بازنگری: 23 خرداد 1401
  • تاریخ پذیرش: 23 خرداد 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار